Interpunkcja wielu osobom sprawia problemy. Niektórzy nie znają jej zasad, stosują ją na wyczucie, nie zwracają na nią większej uwagi. Jeszcze inni korzystają z gotowych narzędzi do sprawdzania interpunkcji, przez co mają wrażenie, że nie muszą już martwić się interpunkcją. Źle wstawione przecinki lub ich brak, może jednak utrudnić komunikację i zaburzyć jej przekaz. Kiedy więc należy je na pewno stosować? Poniżej przedstawiamy listę reguł, które trzeba znać.
Przecinki oddzielają zdania podrzędne od nadrzędnych
Najważniejszą regułą dotyczącą stawiania przecinków jest ta, dotycząca oddzielania zdania podrzędnego od nadrzędnego. Robi się to za pomocą zaimków, spójników i partykuł. Przecinki stawiać należy przed takimi słowami jak: bo, byle, że, chociaż, choćby, co, czy, póki, skąd, tym bardziej że, mimo że, odkąd, na co, żeby, kto, o ile, w razie gdyby, zanim, kiedy, jeśli, iż, ile, podczas gdy, aby czy aż.
Przecinki przed imiesłowami
Przed imiesłowami zakończonymi na -wszy, -łszy, -ąc również należy stawiać przecinki. Trzeba jednak uważać na jeden wyjątek, który aktualnie nie znajduje się w powszechnym użyciu. Chodzi o imiesłów „wyjąwszy”, który oznacza to samo, co „oprócz”.
Przecinki przed spójnikami wynikowymi
Spójniki wynikowe to nic innego jak: więc, dlatego, zatem, wskutek tego, wobec tego. Przykładem takiego spójnika może być również „i”, jeśli zostanie użyte w odpowiednim w kontekście. Wówczas przed „i” również należy postawić przecinek.
Przecinki przed spójnikami przeciwstawnymi
Spójniki przeciwstawne to coś odwrotnego do spójników wynikowych. Przecinki stawia się w zdaniach współrzędnych, które są połączone bezspójnikowo przed spójnikami przeciwstawnymi. Chociaż brzmi to skomplikowanie, reguła ta jest prosta. Przecinki należy stawiać przed a, ale, lecz, natomiast, jedynie, przecież, tylko, raczej, tylko że, tymczasem, za to, zaś. Przykładem takiego zdania może być tytuł popularnego filmu – „Ja cię kocham, a ty śpisz”.
Przecinki przed zdaniami nadrzędnymi, a po podrzędnych ze spójnikami lub zaimkami
Reguła ta z pozoru może być dla niektórych osób kłopotliwa. Przecinki należy wstawiać przed zdaniem nadrzędnym, a po zdaniu podrzędnym rozpoczynającym się spójnikiem lub zaimkiem. Zasada znajduje zastosowanie w wielu polskich przysłowiach, które warto zapamiętać, by wiedzieć, w którym miejscu powinien być przecinek odnoszący się do tej reguły. Przykładem może być „Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta”.
Przecinki przed powtórzonymi spójnikami
Jeśli spójniki są w zdaniu powtórzone i używa ich się w tym samym sensie, wówczas konieczne jest wstawienie przecinka. Najczęściej ma to miejsce w przypadku takich spójników jak „albo albo” czy „ani ani”. Widać to na przykładzie zdania: Albo odrobisz lekcje, albo nie pójdziesz do kina.
Kiedy nie stawia się przecinków?
Zasad odnośnie stawiania przecinków jest znacznie więcej. Istnieją też reguły wyjaśniające, kiedy na pewno nie powinno się ich używać. Dotyczy to spójników łącznych i rozłącznych, przecinków nie wstawia się przed: i, oraz, tudzież, lub, czy, albo, bądź. Od tego są oczywiście wyjątki. Przecinków nie używa się również przed porównaniami wprowadzanymi w zdania za pomocą: jak, niż, jakby, niby.
